Skip to content Skip to footer

Αμπέλι – Τρύγος

Οίνος ευφραίνει καρδίαν, το κρασί, προϊόν που ευφραίνει τις καρδιές πλούσιων και φτωχών , μπορεί να θεωρηθεί ως βασική τροφή  αλλά και ως  μέσο ψυχαγωγίας. Θεωρούταν  αδιανόητο να υπάρχει σπίτι χωρίς ένα μικρό  αμπέλι, καθώς το σέρβιραν αντί για γλυκό σε διάφορες εκδηλώσεις. Ψωμί βουτηγμένο σε κρασί χρησιμοποιούταν για να ηρεμήσουν τα μικρά παιδιά κι οι μεγάλοι να κάνουν ανενόχλητοι τις δουλειές τους.

Το αμπέλι για να ευδοκιμήσει χρειάζεται χώμα κατάλληλο, για αυτό τον λόγο υπήρχαν αμπελότοποι όπου βρίσκονταν όλα τα αμπέλια μιας περιοχής.  

Πριν το φύτεμα του αμπελιού τον Μάρτιο, το χωράφι έπρεπε να καθαριστεί από κάθε είδους ρίζα, αγριάδα και πέτρες. Τον Μάρτιο φύτευαν το χωράφι. Κάθε βέργα του κλήματος με το χόνδρο έμπαινε κάτω και η κορυφή έμπαινε πάνω από το χώμα σε απόσταση ενός μέτρου σε σειρές που απείχαν κι αυτές ένα μέτρο μεταξύ τους. Γύρω από το αμπέλι φτιαχνόταν περίφραξη προκειμένου να εμποδίζονται τα ζώα στο να κάνουν ζημιές και γενικά να προστατευτεί το φυτό   από κάθε είδους εξωτερικό παράγοντα.

Τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο οι γεωργοί ασχολούνταν με το κλάδεμα τοη κλήματος. Στο ήδη υπάρχον φυτεμένο χωράφι τον Μάρτιο γινόταν το σκάψιμο για να πάρει ζωή το φυτό και να αναπνεύσει και τον Απρίλιο γινόταν σκάλισμα για να απαλλαχτεί το φυτό από τα ζιζάνια. Στην συνέχεια, εφόσον το αμπέλι έχει ανοίξει 5 έως 10 εκατοστά, οι γεωργοί προχωρούσαν στο ξεβλάστωμα. Οι βλαστοί που δεν είχαν σταφύλια έπρεπε να κοπούν για να αναπνεύσει το φυτό και να μεγαλώσουν οι καρποί του. Επιπλέον, τρεις φορές το χρόνο έπρεπε το φυτό να θειαφιστεί (ρίξουν θειάφι) και να ραντιστεί με ψεκαστήρα για να καταπολεμηθούν ή να προλάβουν τυχόν ασθένειες και εισβολή από ζιζάνια.

Πριν τον τρύγο του αμπελιού, απαραίτητο ήταν να πλυθούν τα βαρέλια, στα οποία θα αποθηκευόταν το κρασί. Τα βαρέλια πλένονταν με καυτό νερό στο οποίο είχαν βράσει σχοίνο, κέδρα, λεμονόφυλλα και βασιλικό. Ο λόγος που έπλεναν οι νοικοκυρές τα βαρέλια ήταν αφενός για να τα απολυμάνουν και να αρωματιστεί το βαρέλι με φυσικά αρώματα κι αφετέρου για να ζεσταθεί το βαρέλι ώστε να προετοιμαστεί να δεχθεί το μούστο και να βράσει γρήγορα για να γίνει η ζύμωση . Κάπνιζαν, επίσης, το βαρέλι με καπνό από λιβάνι και θειάφι με αποτέλεσμα να καταστραφούν οι μικροοργανισμοί και να μη γίνει ζημιά στο μούστο.

Τον Σεπτέμβρη ξεκινούσε ο τρύγος. Ακολουθούσε συγκεκριμένη σειρά για το πότε θα τρυγούσε ο καθένας, καθώς χρειάζονταν πολλά χέρια για τον τρύγο και όλοι αλληλοβοηθιόντουσαν.

Η ίδια διαδικασία καθαρισμού γινόταν και στο πατητήρι. Το πατητήρι ήταν στρωμένο με σπάρτα που βοηθούσε το μούστο να ρέει, κάτι που δεν συνέβαινε στην παραγωγή του τσίπουρου όπου μόνο άνδρες πατούσαν τα σταφύλια με δύναμη για να μην αφήσουν ούτε ρώγα απάτητη.  Έπαιρναν έπειτα τον μούστο με μέτρο και τον τοποθετούσαν στα βαρέλια μεταφέροντας τον σε συγκεκριμένο μέρος του σπιτιού το κατώι. Οι γυναίκες έπαιρναν τον μούστο για να φτιάξουν πετιμέζι ή μισοπετίμεζο και αργότερα μουσταλευριά.  Αφού τελείωνε το πάτημα τα τσίπουρα μόνο τα έριχναν στην κάδη την οποία σκέπαζαν με σπάρτα, σχοίνα ή κέδρα, την πλάκωναν με πέτρες κι έριχναν μέσα τόσο μούστο όσο χρειαζόταν για να σκεπάσει  τα τσίπουρα.

Χαρακτηριστικό στοιχείο προκατάληψης αποδεικνύεται πως καθ΄ όλη  την διάρκεια προετοιμασίας του κρασιού δεν ανέφεραν την λέξη ξύδι αλλά το ανέφεραν ως αμελέτητο ή γλυκάδι για να μην πικρίσει το κρασί.

Πριν την δεκαετία του 20 το πάτημα των σταφυλιών γινόταν αμέσως στο αμπέλι. Εκεί σε μια γωνία του χωραφιού υπήρχε ένα τετράγωνο πέτρινο κτισμένο και αλειμμένο με ασβέστη όπου το πάτημα γινόταν επί τόπου και μεταφέρονταν στο σπίτι με τουλούμια ή δερμάτια.

Στα βαρέλια έριχναν ρετσίνι για να προχωρήσει γρήγορα η ζύμωση, σφράγιζαν το βαρέλι με λιωμένο ρετσίνι και περίμεναν περίπου ένα εξάμηνο για να γευτούν το δικό τους νέκταρ.